2014-artseducation: ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Πανοραμική άποψη της Αγοράς του 5ου αι.π.Χ.

1. Βασίλειος Στοά 2. Στοά Ελευθερέου Διός 3.Ναός Ηφαίστου

4.Νέο Βουλευτήριο 5.Θόλος 6. Παλαιό Βουλευτήριο 7. Αιάκειον

8.Νότια Στοά Ι 9.Αρχαϊκή κρήνη 10.Νομισματοκοπείο 11.Περίβολος 12. Ποικίλη Στοά

Πανοραμική άποψη της Ελληνιστικής Αγοράς.

1.Στοά Αττάλου 2.Μέση Στοά 3.Νότια Στοά ΙΙ 4.Αιάκειον 5.Θόλος 6.Νέο Βουλευτήριο 7.Μητρώον 8.Ηφαιστείον 9.Οπλοστάσιον

10. Ναός Απόλλωνα Πατρώου και Ναός Διός 11. Στοά Ελευθερέος Διός 12.Βασίλειος Στοά.

Τι σημαίνει η λέξη αγορά

Η λέξη "αγορά" ( < αγείρω = συναθροίζω, συλλέγω) εννοιολογικά υποδηλώνει έναν ευρύ χώρο που προσφέρεται για τη συγκέντρωση μεγάλου αριθμού ανθρώπων. Η αγορά αποτέλεσε βασικό συστατικό στοιχείο της ζωής κάθε αρχαίας ελληνικής πόλης-κράτους ως τόπος σύναξης των

πολιτών για την αντιμετώπιση ποικίλων ζητημάτων.

Ίδρυση της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών - Που βρίσκεται η Αρχαία Αγορά των Αθηνών

Ιδρύθηκε στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. σε μια ευρυχωρία της φυσικής διαμόρφωσης του εδάφους, στα βορειοδυτικά της Ακροπόλεως και σε μικρή απόσταση από αυτήν, σε χώρο που βρισκόταν ήδη σε χρήση από τους νεολιθικούς χρόνους, καταλαμβάνοντας έκταση που δε ξεπερνούσε τα 40 στρέμματα. Έκτοτε και για πολλούς αιώνες (μέχρι τον πρώιμο Μεσαίωνα) λειτούργησε αδιάκοπα ως ο πυρήνας της πολιτικής, πολιτιστικής και οικονομικής ζωής της πόλης, γύρω από τον οποίο διαρθρώθηκε βαθμιαία η οικιστική ανάπτυξη της Αθήνας. Η επιφάνεια του χώρου της Αγοράς παρουσίαζε μικρή κλίση με ψηλότερο σημείο το νότιο, το οποίο έκλεινε ο λόφος του Αρείου Πάγου και χαμηλότερο το βόρειο, όπου βρίσκονταν οι παρυφές της περιοχής των κατοικιών, τις οποίες ίσως τότε οριοθετούσε η κοίτη του Ηριδανού ποταμού. Στο δυτικό πέρας της Αγοράς υψωνόταν ο λόφος του Αγοραίου Κολωνού, ενώ η ανατολική πλευρά της έφθανε μέχρι τη νοητή προέκταση των βορειοδυτικών άκρων της Ακροπόλεως. Το χώρο διέσχιζε διαγωνίως, από το βορειοδυτικό άκρο έως το νοτιοανατολικό, ο κεντρικότερος δρόμος της αρχαίας Αθήνας, η λεγόμενη Οδός Παναθηναίων, η οποία ξεκινούσε από το Δίπυλο και οδηγούσε επάνω στο λόφο της Ακροπόλεως. Την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, όταν διαμορφώθηκε ανατολικότερα της Αγοράς η Ρωμαϊκή Αγορά, ένας σχετικά μικρός δρόμος, πλαισιωμένος κατά μήκος του από στοές, άρχιζε από το μέσο περίπου της ανατολικής της πλευράς με σκοπό να ενώσει τις δύο αγορές.

Τα κτίρια της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών

Αυτό το ευρύ τετράγωνο πλάτωμα, η Αρχαία Αγορά, περιστοιχιζόταν από κτίρια, που καταδεικνύουν τη σημασία του χώρου και τις λειτουργίες της πόλης.
Τα κυριότερα κτίρια ήταν:
Ο Βωμός των Δώδεκα Θεών
Στοά Ελευθερέος Διός
Ναός Απόλλωνα Πατρώου και Ναός Διός
Ηφαιστείον

Η Θόλος

Το Βουλευτήριον

Το Μητρώον

Το Μνημείο των Επώνυμων Ηρώων

Η Νοτιοδυτική Κρήνη

Αιάκειον

Νότια Στοά Ι

Νομισματοκοπείο

Μέση Στοά

Νότια Στοά ΙΙ

Το Υστερορωμαϊκό τείχος

Η Βιβλιοθήκη του Πανταίνου

Στοά Αττάλου

Το Ωδείον του Αγρίππα

Βασίλειος Στοά

Ποικίλη Στοά

Η εικόνα του αρχαιολογικού χώρου σήμερα

Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα ο αρχαιoλογικός χώρος της Αγοράς δεν είναι δυνατόν να μας δώσει μια ξεκάθαρη άποψη του συνόλου της στο παρελθόν. Η Αγορά, περιβαλλόμενη στην αρχαιότητα από τρία σημαντικά κέντρα (Ακρόπολις, Δίπυλο, Πνύξ) και περιστοιχιζόμενη από φυσικούς λόφους (Άρειος Πάγος, Αγοραίος Κολωνός), υπέστη βαθμιαία εδαφικές μετατοπίσεις της επιφάνειάς της εξαιτίας των διαδοχικών επικαθίσεων στρωμάτων χώματος στους δρόμους που περνούσαν από την περιοχή, οι οποίοι ασφαλτοστρώθηκαν μόλις κατά τον 20ο αι. Παράλληλα, η σημερινή οδός Αδριανού και η κατασκευή του σύγχρονου ηλεκτρικού σιδηροδρόμου χώρισαν την Αγορά σε δύο τμήματα, επιτείνοντας την αποσπασματικότητα του χώρου (Ανανιάδης Κ., Νίκου Γ., α.χ.).

Το κτίριο της στοάς

Κατά τον 5ο αι. οι λαμπροί ναοί δίνουν το χαρακτήρα της ελληνικής αρχιτεκτονικής και παραμερίζουν άλλες μορφές κτιρίων, ενώ τον 4ο αι. μπορούμε να παρακολουθήσουμε την ανάπτυξη ενός τύπου κτιρίου, χαρακτηριστικά ελληνικού, όσο και ο ναός, με παλιά παράδοση αλλά προπάντων με εξαιρετικά πλούσιο μέλλον, ενός κτιρίου που θα σφραγίσει την ελληνιστική αρχιτεκτονική : πρόκειται για τη στοά, ένα ανοικτό στενόμακρο οικοδόμημα με τοίχο στη μία μακρά πλευρά και κιονοστοιχία στην άλλη. Οι στοές του 5ου αιώνα (π.χ. η Ποικίλη Στοά και η Στοά του Διός) πειθαρχούν ακόμη στο κλασικό μέτρο. Από τον 4ο όμως αιώνα και ύστερα οι στοές αποκτούν διαστάσεις εξαιρετικά μεγάλες, γίνονται διώροφες, έχουν μια δεύτερη εσωτερική κιονοστοιχία και συχνά στην πλευρά του βάθους δημιουργούνται χώροι κατάλληλοι για εμπορική χρήση (μαγαζιά). Σε όλα τα μεγάλα ιερά και στις αγορές των πόλεων οικοδομούνται τέτοιες στοές, προάγγελοι και με το μέγεθός τους και με τη λειτουργία τους, των ελληνιστικών αρχιτεκτονικών τάσεων (Ιστορία του ελληνικού έθνους, 1972: 289).

Λειτουργίες της στοάς

Η πρωταρχική λειτουργία της στοάς είναι να προστατεύει τους παριστάμενους από τις καιρικές συνθήκες (ήλιο, βροχή, κ.λπ.) χωρίς να τους κλείνει σε μια αίθουσα. Γι' αυτό και η στοά είναι απόλυτα συνυφασμένη με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Στοές χρησιμοποιήθηκαν δευτερευόντως για να στεγάσουν τις έδρες αξιωματούχων (π.χ. η Βασίλειος Στοά και η Νότια Στοά Ι στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας), καταστήματα, οικονομικές συναλλαγές ή αφιερώματα.

Η βασική αρχιτεκτονική μορφή της στοάς μπορούσε να επεκταθεί και να γίνει πιο περίπλοκη, ανάλογα με τις ανάγκες και την αισθητική που προοριζόταν να εξυπηρετήσει. Συχνή είναι π.χ. η ύπαρξη δεύτερης, εσωτερικής κιονοστοιχίας στον κεντρικό άξονα του κτηρίου, που το χώριζε σε δύο κλίτη. Η εσωτερική κιονοστοιχία είναι συνήθως πιο αραιή, καθώς τα μετακιόνια διαστήματά της είναι διπλάσια σε μήκος απ' ότι της εξωτερικής κιονοστοιχίας. Σ' αυτή την περίπτωση η εξωτερική κιονοστοιχία είναι συνήθως δωρική και η εσωτερική ιωνική. Τέτοιες δίκλιτες στοές συναντάμε συνήθως στα ελληνιστικά χρόνια.

Το δεύτερο κλίτος σε μεγάλες στοές καταλαμβάνεται συχνά από σειρά ομοιόμορφων, μικρών, ορθογώνιων δωματίων, που είναι ανοιχτά προς το εξωτερικό κλίτος. Τα δωμάτια αυτά ονομάζονται οίκοι. Πραγματικά τρίκλιτες στοές, δηλ. στοές με δύο εσωτερικές κιονοστοιχίες χωρίς σειρά δωματίων, υπάρχουν ελάχιστες.

Η στοά είναι ένας ασταθής αρχιτεκτονικός τύπος, χωρίς αποκρυσταλλωμένες αναλογίες. Προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες του χώρου, στην επιθυμία προβολής και την αισθητική του χρηματοδότη της. Στις περισσότερες στοές ο τοίχος της πίσω μακράς πλευράς επεκτείνεται στις στενές πλευρές και φτάνει μέχρι την πρόσοψη με την κιονοστοιχία. Τότε η στοά χαρακτηρίζεται εν παραστάσι. Από την Ύστερη Κλασική Περίοδο όμως απαντούν και πρόστυλες στοές στις οποίες οι κίονες της πρόσοψης φτάνουν μέχρι τις γωνίες. Οι πλευρικοί τοίχοι σταματούν τότε λίγο πριν το μέτωπο του κτιρίου. Σε άλλες στοές η κιονοστοιχία απλώνεται και στις στενές πλευρές, αυτή η διαμόρφωση όμως έβλαπτε την προστατευτική λειτουργία του κτιρίου και τελικά δεν επικράτησε (ο.π.).

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΧΡΗΣΗΣ

http://www.eie.gr/archaeologia/gr

http://ancientathens3d.com

http://project.athens-agora.gr/

http://www.wikipedia.org

http://www.ime.gr/fhw

http://www.stoabibliou.gr

http://yourforum.gr/InvisionBoard/--t372256.html

Google Earth (http://3d.athens-agora.gr/)

http://www.arxaiologia.gr/site/content.php?sel=2

http://www.athensinfoguide.com/gr/wtsagora8.htm#3

Mc CAMP II, J., The Archaeology of Athens (New Haven – London 2001)